نووسەر: قەزوان
-
دامەزراندنی ئوبونتو لەگەڵ پارتیشێنی BtrFS
دامەزراندنی ئوبونتو لەگەڵ فایل سیستەمی BtrFS [کە پێشتر لەم بابەتە باسێکی چڕ وپڕمان بۆ ناساندنی ئەم جۆرە فایل سیستەمە کرد] کارێکی بەهێزە، هەم بۆ کۆمپیوتری ڕوومێزی هەم بۆ ڕاژە، بۆ ئەوە کە دەتوانن زۆر بە سادەیی وێنەیەک(snapshot) لە سیستەمی کارگێڕێ بگرن و لە کاتی خاو بوون،کار نەکردنی دروستی سیستەم بیگەڕێنەوە.لێرە هەرەکمانە کە چۆنیەتی دامەزراندنی ئوبونتو…
-
سیستەمی ٣٢ بت و ٦٤ بت
پێشکی : زۆر جار کە گەرەکمانە سیستەمی کارپێکردنی مایکرۆسۆفت دامەزرێنین ، چەند ناو بە گوێمان ئاشنایە، وشانی ویندۆزی ماڵۆ(Home)، وشانی ویندۆزی پێشکەوتوو(Pro)، وشانی ویندۆزی بازرگانی(Enterprise)، وشانی ئینترنێتی شتەکان(IoT)، وشانی خوێندن(Education) وە … هتد.بەڵام هۆکاری جیاواز، لە نێو خۆدی ئەم سیستەمانەش هەن، جا چ لە لینوکس و ماکیش. ئەوەش جۆری نەخشەسازی رێکخەر-ئەندازیاریی رێکخەر- (CPU)ـە.ویندۆزەکانی ٩٥، ٩٨…
-
کێن تامسۆن: خولقێنەری یونیکس و زمانی B
پێشەکی: بەڕێز کێن تامسۆن گەر بە کورتە بیناسین، زمانی سی و لینوکس لە دەرەنجامی هەوڵ و کۆششی ئەم بەڕێزە ، لە دایک بوون. کێن لێن تامسن بە ناوی تەواوی(Kenneth Lane Thompson)، بەرنامە نووسێکی ئەمریکی کە ئازموونی کارکردن لە کۆمپانیای بێڵی (Bell Labs)ـی هەیە. ئەم کۆمپانیا دەستپێکی گرنگی لە لایەن تەمسۆن لێکەوتەوە سیستەمی کارپێکردنی یونیکس و…
-
جیاوازی BIOS وە UEFI لە چیدایە؟
پێشەکی : یەکێک لە کێشەکانی بەکارهێنەرانی سیستەمی کارگێڕی لە کاتی دامەزراندن، دامەزراندنی سیستەمی کارپێکردنە لە سەر پەپکەڕەقە کە لە تەکنۆلۆژی UEFI سوود دەگرن.ئەم کێشە هانی دام کەمێ بابەت کۆ بکەمەوە ئینجا لێرە بینووسم، MBR : کورتەی “master boot record”، تا ٢ ترابایت پشتیوانی و ٤ پارتیشێن لە جۆری سەرەتایی”primary ” پێ دروست دەکرێت واتە بە…
-
کتێب خوێنەری Foliate بۆ لینوکس
بۆ هەر سیستەم کارگێڕی ژمارەیێكی فرە کتێب خوێنەری ئێلێکترۆنیکی(eBook readers) بوونی هەیە.لە سیستەمەکانی لینۆکسیش زۆر نەرمەکالای کتێبخوێن لە بەردەستە کە دەتوانین بە فۆلیێت (Foliate) ئاماژە بکەین.ئەم کتێبخوێنەرە سەرچاوەکراوە و بەڵاشە، چەندین تایبەتمەندی باش و بەهێزی لە خۆ گرتووە. لە ئێستا دا تەنها فۆڵیێت لە فڵات ئەپ(Flatpak) لەبەردەستە.بەڵام هەروا کە ئاماژەمان پێکردن ئەم نەرمەکالا سەرچاوەکراوەیە و…
-
دامەزراندنی سیستەمی DokuWiki لە سەر CentOS 8
پێشەکی : دۆکۆ ویکی (DokuWiki) سیستەمێکی هەموو کارەیە و سەرچاوەکراوەی بەڕێوەبردنی ناوەڕۆکە بۆ دروستکردنی ویکی بێ ئەو کە بنکە دراوەیێکی هەبێت.لە لایەن بەکارهێنەر بۆ ئەوە کە خوێندنی فرە ئاسانکردووە و زۆر سادەیە بۆ کارپێکردن ، پێشوازی لێکراوە.چاودێری و پەسەندکردنی جۆری بەکارهێنەران بۆ دەستکاری بەتایبەت بۆ دانانی ئاستیان،هەروەها زۆربوونی پێوەکراوەکانی بۆ مەبەست تایبەت؛ هۆکارێک بۆ بڵاو…
-
دێنیس ڕیچی :خولقێنەری زمانی سی و یونیکس
پێشەکی یەکێک لە گاریگەرترین کەسایەتییەکانی جیهانی کۆمپیوتر، خولقێنەری زمانی سی( C) و سیستەمی کارگێڕی یونیکس(Unix). دێنیس مەک ئاڵیستێر ڕیچی(Dennis MacAlistair Ritchie) لە دایک بووی ٩ـی خەرمانانی ساڵی ١٩٤١ لە نیۆیۆرک.دەتوانین بێژین کە ڕیچی باوکی زۆر یەک لە نوێ کارییەکانی ئێستای جیهانی کۆمپیوتر و پیشەسازی ئایتیە. بەڕێزیان، یەکێک لە زمانە کانی سیستەمی کۆمپیوتر بەناوی “C” داهاورد…
-
دامەزراندنی گەڕاڵی بیرگەی ئاژووری مایکرۆسۆفت لە لینوکس
پێشەکی دامەزراندنی گەڕاڵی(Explorer) بیرگەی(Storage) ئاژووری مایکرۆسۆفت(Microsoft Azure) ، کارێکی سادە و ساکارە کە دەتوانێت یاریدەدەر و بەڕێوەبردنی پەڕگە یان فایلەکانتان لە سەر ویندۆز ،ماک و لینوکس بۆ سەرچاوەکانی ڕاژەی ئاژوور بێت. گەڕاڵی بیرگەی ئاژوور یەکێک لە بەرچاوکراوترین خزمەتگوزاری مایکرۆسۆفتە کە، دەتوانێت کار ئاسانیتان بۆ بارکردن ،داگرتن و دەستکاری پەڕگەکان و بنکەدراوەکانتان لە سەر ڕاژەی ئاژوور…
-
دامەزراندنی ڕاژەی خۆماڵی Gitea بە جیاتی Git
پێشەکی : Gitea ، ڕوونووسێکی پرۆژەی سەرچاوەکراوەی Gogs کە لە لایەن چەند گەشەپێدەر بە مۆڵەتدانی MIT ،بەشێوەازی سەرچاوەکراوە بڵاو بووە. بەزمانی Go نووسراوە،بۆ ڕاژەیێکی سوکەلەی سۆرس کۆد.مەبەست لەم پرۆژە دامەزراندنی ڕاژەیێکی سادەی کەسیی “Self-hosted” وەک گیت ــە. چەند پرۆگرامێر لەسەر بەرنامەیێک ئیش دەکەن پێویستیان بە شوێنێکە کە گەشە بە پرۆگرام بدەن دەتوانن ڕاژەیێک بۆ خۆیان…
-
دامەزراندنی(Ntop)بۆ مانیتۆرینگی تۆڕ بۆ ئوبونتو ١٨ و ١٦
پێشەکی : “ntopng” بەرەی نوێی “ntop”ـــە ، کە دەتوانرێت بۆ مانیتۆرینگی(چاودێری) قەرەباڵغی تۆڕ بە شێوازی ئاسایشێکی بەهێز سوودی لێ ببینرێت. لە ڕاستیدا “ntopng ” خۆی لە سەر بنەمای “libpcap” ، گەشەی سەندووە. ئەم پرۆگرامە بە شیوازی هەڵگرتن نووسراوە تاکوو لە سەر تەواو سیستەمی کارپێکردن وەک ماک و ویندۆز ئیش بکا، واتە تەواو سیستەمی کارگێڕیەکانی یونیکس…
-
ئاگاداری لە وردەزانیاری لینوکس بە StatusPilatus
گەر ئێوە هەرەکتان هەمیشە ئاگاداری زانیاری مەسرەفی ڕەقەکالای CPU, GPU, RAM, disk کۆمپیوترەکەتان وە هەروا تۆڕ لە لینوکس بن،ئێوە دەتوانن سوود لە نەرمەکلای Glances بگرن(بابەتێک لەسەری نووسراوە).Glances یەکێک لە باشترین و بەهێزترین نەرمەکالایە بۆ چاودێری زانیاری سیستەم(monitoring ). بەڵام Glances لە سەر بنەمای ترمیناڵ ئیش دەکا( terminal-based).وە ناتوانین بڵێین باشترینە بۆ بەکارهێنەرانی ڕوومێزی لینوکس. هەر…
-
داگڵاس ئێنگڵبارت: داهێنەری مشک
داگڵاس (Douglas Engelbart)لە ڕۆژی ۳۰, ڕیبەندانی ساڵی ۱۹۲٥ لە شاری پۆرتڵەندی پارێزگای ئۆرێگان لە دایک بوو. زۆرتر بۆ خولقاندنی مشک (Mouse) بۆ کۆمپیوترناسراوە . باوانی ئاڵمانی سویدی داگڵاس، کۆچیان کرد بەرەو ئەمریکا.پاش تەواو کردنی قۆناخەکانی خوێندنی لە زانکۆی ئۆرێگان وەرگیرا.بەڵام پاش کەمێک خوێندن لە زانکۆ بە هێزی دەریایی لە کۆتایی بەرەکانی جەنگ پەیوەندی گرت و…
-
لینوس ترۆڤاڵدز:خولقێنەری گیت و لینوکس
پێشەکی لینوس ترۆڤاڵدز ئەندازیاری کۆمپیوتری فینلاندی-ئەمریکی، خۆلقێنەر و گەشەپێدەری ناوک(کێرنێ)ی لینوکس.ئەم ناوکە بە عینوانی ناوکی سیستەمی کارگێڕیەکانی بەرچاوکراوە وەک لینوکس، ئەندرۆید و کرۆم و زۆری دیکە ناسراوە.سیستەمی چاودێری پرۆژەی گیتیش یەکێک لە جولقاندنەکانی ترۆڤاڵدزە. لینوکس ترۆڤاڵدز بە هۆی گەشەپێدانی سیستەمی کارپێکردنی سەرچاوەکراوە کۆمپیوترە کەسایەتییەکان، لە ساڵی 2012 لەگەڵ شینیا یاماناکا،خەڵاتی تەکنۆلۆژی فینلاندی وەرگرت. هەروا لە…
-
ڕیچارد ستۆڵمەن:بونیاتنەری شۆڕشی نەرمەکالای ئازاد
پێشەکی ڕیچارد مەسیۆ(مەتیو) ستۆڵمەن-Richard Matthew Stallman- بە کورتی ناسراوە بە RMS ،بەرنامەنوس و هاککەرێکی ئەمریکی و پشتیوانی نەرمەکالای ئازاد.بڕێزیان پشتیوانی نەرمەکالای ئازادە و ڕونووس، بڵاوکردن، گۆڕانکاری و خوێندنی کۆدی نەرمەکلالاکان مافی بەکارهێنەر داناو کە بۆ یەکەم بار بیسرا. یەکێک لە بەرهەمەکانی ستۆڵمەن لە جیهان نەرمەکالای پرۆژەی گنو (GNU) بوو.چالاکیەکانی دیکە دروستکردنی بونیاتی نەرمەکالای ئازاد و…
-
ڕۆژمێری گنو لینوکسی (day-planner)
کارکردن بەم ڕۆژمێرە فرە سادەو ساکارە ،سەرچاوەکراوەیە و بەکارهێنەری لینوکسی دەتوانێت دیدارەکانی ، ئیش و کاری ڕۆژانەی لە زانکۆ و ئۆفیس بەرێوەببات.تایبەتمەندیەکانی بریتین لە : 1- پالپشتی لە زمانە جیاوازەکان. 2- رووکاری گرافیکی. 3- کارکردن و رووکاری سادە. 4- هاوئاهەنگ بوو ن لە سەر چەندین سیستەم بە هۆکاری ڕاژەی جیاواز. 6- نیشاندانی کاتی و بیرخستنی…